DREWNIANE ZABAWKI Z LEŻAJSKA

.

ZDJĘCIE: ARCHIVE OF THE LEŻAJSK LAND MUSEUM

Tradycja wyrobu zabawek drewnianych w regionie Leżajska, zwanego w dostępnej na ten temat literaturze „ośrodkiem rzeszowskim” sięga XVIII wieku. Pierwsze zabawki wychodziły spod rąk chałupników, którzy w wolnych chwilach trudnili się tym rzemiosłem. Na rozwój zabawkarstwa w Leżajsku
i okolicach miały wpływ targi i odpusty, które kilkakrotnie w roku odbywały się przy klasztorze Ojców Bernardynów. Rzesze wiernych odwiedzających sanktuarium nabywały zabawki, stąd coraz więcej miejscowych osób zaczęło je wytwarzać. Pierwszą wytwórnię leżajskich zabawek drewnianych otworzył w 1909r. Pan Marian Garbacki, który przez kilka lat zdobywał fach w znanym ośrodku zabawkarskim Jaworowie na Ukrainie. Stamtąd też przywiózł pierwsze wzory zabawek, choć postarał się, by te leżajskie różniły się od nich. Powstawały nowe, coraz ciekawsze wzory zabawek, w tym zabawki ruchome, które cieszyły się dużym powodzeniem. W 1950 r. w mieście powstała cepeliowska spółdzielnia „Chałupnik”, która produkowała zabawki, skupiając wokół siebie większość leżajskich i okolicznych wytwórców. Obecnie na terenie miasta zabawki tworzy jedynie kilka osób, z których żadna nie prowadzi działalności, jest to jedynie rękodzielniczy wyrób zabawek z pasji. Do najpopularniejszych tradycyjnych drewnianych zabawek leżajskich należą: ptak klepak, bryczka, stukający dzięciołek, ludzik schodzący po drabinie, pukawka, fujarka, dziobiące kurki, magiczna deseczka. Warto dodać, iż ptak klepak, w 2000r. na światowej wystawie EXPO w Hanowerze promował walory turystyczne Podkarpacia. Tradycja wyrobu drewnianych zabawek w Leżajsku jest podtrzymywana jednak w małym stopniu. Muzeum Ziemi Leżajskiej podejmuje zatem wiele działań, aby ją zachować m.in. poprzez ciągły kontakt z wytwórcami oraz promowanie zabawkarstwa na różnego rodzaju jarmarkach. Ponadto przy muzeum działa warsztat zabawkarski. Wykonywane są tam najpopularniejsze zabawki, które sprzedawane są w sklepiku muzealnym oraz na stronie internetowej (www.zabawki-lezajskie.pl). Do dyspozycji odwiedzających muzeum jest przygotowywana również Ekspozycja Zabawkarska, która umożliwia zapoznanie się z historią leżajskiego zabawkarstwa, a także obejrzenie dawnych zabawek oraz narzędzi służących do ich produkcji. Ponadto w Leżajsku powstała bardzo ciekawa atrakcja, a mianowicie Park Zabawek Leżajskich, w którym znajdują się zabawki-giganty.

Informacje i zdjęcia zawarte w artykule pochodzą z Broszury "POLSKA - WOJEWÓDZTWO PODKARPACKIE. NIEMATERIALNE DZIEDZICTWO KULTUROWE" przygotowanej przez Rzeszowską Agencję Rozwoju Regionalnego - partnera projektu ARTISTIC.